Diana Malinowska, „Kiedy praca szkodzi? Wskazówki dla terapeutów pracujących z osobami nadmiernie angażującymi się w pracę”

Książka autorstwa dr Diany Malinowskiej jest czymś w rodzaju „abc pierwszego kontaktu z problemem pracoholizmu”, podstawowym narzędziem edukacyjnym, które pomoże terapeucie w kontakcie i pracy z osobą prezentującą patologiczny wzorzec zaangażowania w pracę.

Głównym celem publikacji jest przekazanie ww. adresatom wiedzy na temat m.in.: różnych form nadmiernego zaangażowania w pracę, w tym uzależnienia od pracy, sposobów rozpoznawania i diagnozowania uzależnienia od pracy wraz z przykładami konkretnych technik i narzędzi, różnych form i sposobów oddziaływania na uzależnienie od pracy, w tym w szczególności na temat oddziaływań terapeutycznych.

Publikacja składa się z trzech rozdziałów, w których autorka w sposób praktyczny i zwięzły wprowadza czytelnika w tematykę osób nadmiernie angażujących się w pracę.

Rozdział 1. „Dobrze ubrane” uzależnienie?

W tym rozdziale autorka scharakteryzowała uzależnienie od pracy na podstawie kryteriów, o których mowa w różnych modelach opisywanych w literaturze polskiej i zagranicznej: komponentowy model uzależnień Marka D. Griffithsa, model Bryce’a W. Hagedorna, kryteria diagnostyczne opracowane na podstawie Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób ICD-10 przez Bohdana T. Woronowicza, teoria pożądania pracy autorstwa Kamili Wojdyło, koncepcja nadmiernego obciążenia pracą autorstwa Elżbiety Hornowskiej  i Władysława Paluchowskiego.

Przedstawia także różnice pomiędzy tym zjawiskiem a innym przejawem pracy nadmiernej, jakim jest zaangażowanie w pracę. Trzeba zauważyć, że nie zawsze nadmierne wykonywanie pracy jest patologiczne. Autorka proponuje zatem, aby zachowania związane z nadmiernym wykonywaniem pracy rozpatrywać na kontinuum zdrowie – choroba, przyjmując zarówno perspektywę saluto-, jak i patogenetyczną. Ta pierwsza perspektywa koncentruje się na przyczynach zdrowia mimo pozostawania w sytuacjach trudnych, natomiast druga stawia pytania o przyczyny i mechanizmy zaburzeń. Autorka celowo pomija opisywane w literaturze typologie osób nadmiernie wykonujących pracę, aby koncentrować uwagę na poszukiwaniu przejawów uzależnienia lub zdrowia u konkretnej osoby, a nie zaszufladkowaniu jej do konkretnego typu.

Rozdział 2. „Pracoholizm – wrodzony czy nabyty?”

W tej części autorka stawia pytanie: w czym można upatrywać przyczyn pracoholizmu? Takich perspektyw i podejść wyróżnia ona 7 (perspektywa cech osobowości, perspektywa podmiotowa, perspektywa uzależnienia, perspektywa systemowej terapii rodzin, podejście behawioralne, podejście poznawcze, podejście środowiskowe), a każda z nich posługuje się odmiennym zestawem pojęć opisujących przyczyny pracoholizmu. Każdą z perspektyw jest zilustrowana opisem przypadku. Zawiera on przede wszystkim cechy charakterystyczne właściwe danej perspektywie, a pomija inne, aby podkreślić specyfikę tego konkretnego podejścia.

Rozdział 3. „Jak zmienić przymus pracy na wybór?”

W tej części publikacji zostały zaprezentowane różne formy pomocy osobom uzależnionym od pracy, a także działania, które mogą zapobiec uzależnieniu. W szczególności omówiono i podano przykłady oddziaływań terapeutycznych. Najwięcej miejsca poświęcono racjonalno-emotywnej terapii zachowania z uwagi na to, że w kontekście pomocy pracoholikom najwięcej jest na jej temat informacji. Niestety, wciąż nie dysponujemy danymi, które potwierdzałyby skuteczność jakiejkolwiek formy terapii w leczeniu uzależnienia od pracy. Jednak z doświadczenia zawodowego autorki wynika, że to nie podejście czy technika są najistotniejsze w zdrowieniu, ale pełne autorefleksji i świadome „przechodzenie” osoby uzależnionej od pracy przez proces zmiany.

Publikacja  została ona wydana pod koniec 2017 roku i była współfinansowana ze środków Funduszu Rozwiązywania Problemów Hazardowych, będących w dyspozycji Ministra Zdrowia.